De laatste maanden wakkerde de discussie omtrent kernenergie weer sterk aan. Volgens de ene hebben we kernenergie nodig, volgens de andere kunnen we de kerncentrales best zo snel mogelijk sluiten. Wij zijn geen experts in kernexperts, maar wel afvalexperts. Daarom vertellen we je in dit artikel kort wat er in België met kernafval gebeurt.

Wat is kernafval?
Kernafval is afval dat radioactiviteit uitstraalt. Zo’n afval komt voornamelijk uit kerncentrales, maar het ontstaat ook soms in laboratoria en ziekenhuizen. Kernafval heeft geen praktische toepassingen. Men heeft nog geen manier gevonden om kernafval te recycleren.
Omdat we kernafval niet kunnen verwerken slaan we het op. Het afval verliest na een tijd zijn radioactiviteit, waarna het weer in een gewone afvalverwerkingsstroom komt.

De classificering van kernafval
Kernafval wordt geclassificeerd in soorten. Verschillende soorten vragen om andere (strengere) verwerking. De classificering kijkt naar de graad van radioactiviteit en naar de levensduur van het kernafval. Kijkend naar de graad van radioactiviteit maken we onderscheid tussen laag actief-, midden actief- en hoog actief afval.

Misschien enkele voorbeelden om het wat visueler te maken:
- Laag actief afval: injectienaalden, verpakkingen…
- Midden actief afval: gedemonteerd materiaal van een kerncentrale
- Hoog actief afval: gebruikte kernbrandstoffen

Deze 3 soorten worden elk nog eens opgedeeld in kernafval met korte levensduur (wanneer de radioactiviteit na minder dan 30 jaar halveert) en lange levensduur (wanneer de radioactiviteit na meer dan 30 jaar halveert).
Zo komen we aan 6 soorten kernafval: laag actief met korte levensduur, laag actief met lange levensduur, midden actief met korte levensduur, midden actief met lange levensduur, hoog actief met korte levensduur en hoog actief met lange levensduur.

Waar slaan we het kernafval op?
Het kernafval in België ligt verspreid over 8 beveiligde bunkergebouwen, onder andere in Doel en Tihange. Hoe de opslagplaats is uitgerust, hangt af van de soort kernafval. Zo slaat men hoog actief afval op in een veilige, goed afgeschermde bunker en liefst zo ver mogelijk van mensen, dieren en planten. Bij laag actief afval is het risico minder groot.

Hoe langer de levensduur van het kernafval, hoe langer het opgeslagen blijft alvorens terecht te komen in de conventionele afvalstroom.
Elk soort kernafval wordt op een andere manier opgeslagen. Zo wordt laag- en midden actief kernafval met een korte levensduur bovengronds of tot 30 meter diepte gestockeerd. In Dessel zal men een oppervlakteberginsinstallatie bouwen om een grote hoeveelheid van dit afval te stockeren.
Hoog actief afval slaat men op in bunkers met papieren, aluminium en betonnen of loden lagen. Deze lagen houden de radioactieve straling tegen. Hoog radioactief afval met een lange levensduur zal waarschijnlijk voor altijd opgeslagen worden. Het kan immers tienduizenden jaren duren voordat de radioactiviteit laag genoeg is.

Hoeveel kernafval ligt er in België?
Het is moeilijk te zeggen hoeveel kernafval er op dit moment juist opgeslagen ligt in ons land. Men heeft echter wel berekend hoeveel kernafval we in België produceren over een periode van 100 jaar. In een eeuw produceren we naar verluidt iets meer dan 85 000 m³ kernafval. Het overgrote deel (zo’n 70 000 m³) is laag actief kernafval. Om je een (vaag) idee te geven: dat komt overeen met 28 olympische zwembaden. Dit afval kan dus relatief gemakkelijk opgeslagen worden zonder al te veel risico.

Wat middel actief kernafval betreft komen we aan 11 000 m³. Hier is de opslag al iets voorzichtiger, veiliger en dus ook duurder.
Het hoog actief kernafval is duidelijk de kleinste groep (4500 m³), maar het is wel verantwoordelijk voor 97,5% van de totale radioactiviteit van Belgisch kernafval. Geen wonder dat dit kernafval diep onder de grond in sterk beveiligde bunkers zit.

Wat brengt de toekomst?
Of de kerncentrales nu open blijven of sluiten, wetenschappers blijven druk in de weer om een goede oplossing voor kernafval te vinden. Tot die tijd blijven we het gecreëerde kernafval veilig opslaan tot de activiteit ervan voldoende is afgenomen. Wat de toekomst brengt is dus nog onduidelijk. Wat we best met de kerncentrales doen, daar gaan we ons niet over uitspreken (zoals we al zeiden: wij zijn geen kernexperts). Maar wat we wel weten is dat we afval zo veel mogelijk moeten verminderen en juist beheren. Dat geldt voor kernafval uit de kerncentrales, maar even goed voor het PMD bij jou thuis en bij ons in het bedrijf.